اکسید تیتان یا دی‌اکسید تیتانیوم (TiO₂) یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین پیگمنت‌های سفید در صنایع مختلف است که به دلیل قدرت پوشانندگی بسیار بالا، سفیدی درخشان، پایداری نوری عالی و بی‌ضرر بودن، جایگاه ویژه‌ای در تولید رنگ، پلاستیک، مواد آرایشی و انواع پوشش‌ها دارد. این ماده به‌صورت پودر سفید بسیار خالص تولید می‌شود و در دو ساختار بلوری روتیل (Rutile) و آناتاز (Anatase) در دسترس است که نوع روتیل به دلیل مقاومت بیشتر در برابر اشعه فرابنفش (UV) و پایداری شیمیایی، کاربرد گسترده‌تری در صنایع رنگ‌سازی دارد.

ویژگی‌های اصلی اکسید تیتان

• سفیدی و درخشندگی بالا: TiO₂ سفیدترین ماده شناخته‌شده در صنعت محسوب می‌شود و قدرت انعکاس نور بسیار بالایی دارد.
• قدرت پوشش‌دهی عالی: وجود آن در رنگ باعث پوشاندن کامل بستر در کمترین مقدار مصرف می‌شود.
• مقاومت ویژه در برابر UV: نوع روتیل به‌عنوان فیلتر طبیعی اشعه فرابنفش عمل می‌کند، به همین دلیل در پوشش‌های فضای باز و کرم‌های ضدآفتاب استفاده می‌شود.
• پایداری شیمیایی و حرارتی: در برابر حرارت و مواد شیمیایی مقاوم است و تغییر رنگ نمی‌دهد.
• غیرسمی و ایمن: از آن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی نیز استفاده می‌شود.

انواع ساختارهای اکسید تیتان

روتیل (Rutile TiO₂)

رایج‌ترین نوع در رنگ‌سازی

مقاومت بالا در برابر UV و رطوبت

مناسب برای رنگ‌های ساختمانی، صنعتی و دریایی

آناتاز (Anatase TiO₂)

سفیدی بیشتر اما مقاومت UV کمتر

مناسب برای کاغذ، پلاستیک‌های داخلی و محصولاتی که در معرض نور مستقیم نیستند

کاربردهای رنگ اکسید تیتان

صنایع رنگ و پوشش

• رنگ‌های ساختمانی (اکریلیک، روغنی، پلاستیک)
• رنگ‌های صنعتی، دریایی و خودرو
• پوشش‌های اپوکسی و پلی‌یورتان

صنایع پلاستیک و پلیمر

• PVC، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، مستربچ سفید
• کاغذ و کارتن: برای افزایش سفیدی و براقیت

صنایع آرایشی و بهداشتی

• کرم ضدآفتاب
• پودرهای آرایشی
• خمیردندان

صنایع غذایی

به‌عنوان رنگ سفید با کد E171

مصالح ساختمانی

• سیمان سفید
• سنگ‌های مصنوعی
• پوشش‌های مقاوم به آلودگی (Self-cleaning)

مزایای استفاده از اکسید تیتان در رنگ

• افزایش قدرت پوشش و کاهش مصرف رنگ
• بهبود درجه سفیدی و درخشندگی
• افزایش مقاومت رنگ در برابر آفتاب، رطوبت و عوامل جوی
• بهبود دوام و طول عمر پوشش
• کاهش زردشدگی و تغییر رنگ در طول زمان

دلیل اهمیت آن در صنعت رنگ‌سازی

از آنجا که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد سفیدی و پوشش‌دهی رنگ به TiO₂ وابسته است، این ماده تعیین‌کننده کیفیت نهایی محصول است. رنگ‌هایی که از این پیگمنت استفاده می‌کنند مقاومت بالاتری در برابر شرایط محیطی دارند و سطح را کاملاً یکنواخت پوشش می‌دهند.

نکات فنی در استفاده

• معمولا در فرمولاسیون رنگ بین ۱۰ تا ۲۰ درصد وزن کل مواد جامد را تشکیل می‌دهد.
• برای افزایش عملکرد، معمولاً سطح آن با مواد معدنی یا آلی پوشش‌دهی (Coating) می‌شود.
• پخش یکنواخت TiO₂ در رزین باعث افزایش قدرت پوشانندگی و کاهش مصرف می‌گردد.